Het verhaal over de geschiedenis van de oprichting van de Stichting Heemkunde Malden begint pas toen de op 1 oktober 2017 op hoge leeftijd overleden Maldenaar Ton Niekus in 1996 in het bezit kwam van het oude gildeboek van het Antoniusgilde. Dat boek dateert uit 1726 en is het oudste nog bewaarde boek over de geschiedenis van de Heerlijkheid Malden.
Het Gildeboek was overigens bijna geheel voor het nageslacht verloren gegaan als destijds pastoor De Bekker niet zo bereidwillig was geweest om het Gildeboek, (alhoewel het geen kerkboek was), in bewaring te nemen. Later is het boek terecht gekomen o.a. bij Willy Nillesen de eigenaar van café “De Molen”; en vlak na de Tweede Wereldoorlog bij Toon van der Cruijsen die het boek maar liefst vijftig jaar nauwgezet en in stilte bewaarde. Uiteindelijk belandde het boek na deze omzwervingen in 1996 dus in handen van Ton Niekus. De belangrijkste reden om te komen tot de oprichting van de Stichting Heemkunde Malden was de bezorgdheid over de totstandkoming van een goede beheersvorm voor het kostbare boek, waarna de restauratie door het Gemeentearchief van Nijmegen kon beginnen.
Dat de oprichting van de Stichting Heemkunde op 8 december 1997 inhoudelijk en organisatorisch uiteindelijk veel verder zou reiken dan alleen het zakelijke beheer van een oud Gildeboek, daar stond destijds geen van de toenmalige initiatiefnemers bij stil. Destijds bij de viering van het 10 jarig jubileum merkte Ton Niekus hieromtrent nog op dat een dergelijke ontwikkeling ook nooit zijn bedoeling was geweest en niet kon worden voorzien.
Het verhaal over de wederwaardigheden van het Oude Gildeboek van 1726 blijkt nog steeds een mooi verhaal te zijn. Het verhaal gaat dat het Maldense Antonius-Gilde in het begin van de twintigste eeuw na onenigheid tussen de parochie en het Gilde over het begraven met wel of geen gildebaar, de moed had opgegeven. Waarna vervolgens de gildebode, een herbergier in Malden met vooruitziende blik en ter dekking van openstaande rekeningen, alvast het gildezilver schijnt te hebben verkocht. Van het restant van de opbrengst zou hij het Gilde nog goed op bier hebben getrakteerd, dat de pijn van de opheffing ongetwijfeld verzacht zal hebben.
De doelstelling van de Stichting richt zich op het behartigen van heemkundige belangen in de meest ruime zin van het woord: van het bijeenbrengen van gegevens en verhalen op het gebied van de geschiedenis van Malden, het verzamelen en inventariseren van oudheden, foto’s, het bevorderen van de belangstelling en kennis van de eigen omgeving tot de behartiging van heemkundige belangen in het algemeen.
Speciaal het dorp Malden kenmerkt zich na de Tweede Wereldoorlog door een sterke verandering van de identiteit en mede hierdoor ontstaat er een boeiende ontwikkeling, waar het onderzoekswerk van de Stichting Heemkunde zich graag op baseert.
In 1999 verscheen ons eerste proefnummer van het contactblad “Heerlijkheid Malden” voor de donateurs en begunstigers met artikelen en mededelingen over de geschiedenis en heemkunde van Malden. Dit contactblad verschijnt drie maal per jaar en heeft met dit jubileum inmiddels haar 25 ste jaargang bereikt. De geschiedenis leeft, zeker gezien het zeer grote aantal donateurs.
Naast het uitgeven van een contactblad worden er ook regelmatig lezingen gegeven over historisch interessante onderwerpen, zoals recent nog een avond over de Tweede Wereldoorlog en zijn er daarnaast in Maldensteijn/Bibliotheek prachtige foto-exposities over oud-Malden te bezichtigen. Regelmatig worden er ook excursies georganiseerd met interessante onderwerpen.
Sinds 2001 beschikt de Stichting over een documentatiecentrum. In dit centrum wordt allerlei documentatie verzameld en ontsloten over Malden en zijn inwoners en wordt historisch onderzoek gedaan en bevorderd. Inwoners van Malden die zich willen verdiepen in de geschiedenis van hun woonplaats, familie, boerderij, vereniging e.d. kunnen hier op afspraak terecht voor advies.
In de afgelopen jaren zijn meerdere publicaties tot stand gekomen onder meer over de oorlog en bevrijding van het dorp Malden, een geschiedenis boek over Malden en de Maldenaren en nog recent een boek over historisch Malden, een fotoboek waarvan maar liefst 2000 exemplaren werden verspreid.
Wij gaan ons jubileum in maart 2023 vieren met een lezing over de gevolgen van de Franse tijd en enkele oude films over de ontwikkeling van Malden en als extraatje een film van 1920 van oud Nijmegen. U leest hier binnenkort meer over!
Petra Thijssen
